Նամակ Սահյանին

Ողջույն Պապ ջան, ափսոս չհասցրի տեսնել քեզ, ինքս ծանոթնալ քեզ հետ։ Ես Մարիամն եմ՝ քրոջդ ընկերուհու ծոռնուհին։ ես իսկապես հիանում եմ քեզնով և քո գլուխգործողներով։ Քո աշխարհայացքը, այնքան է տարբերվում բոլորից, այն այնքան մենավոր է, այնքան տխուր։ Ես դա բացահայտեցի, երբ ընթերցեցի <<Դուք լավն եք, մարդիկ>> բանաստեղծությունը։ Ընթերցելուց հետո, ես այնքան շատ սիրեցի քեզ, հասկացա քո գրած ամեն մի բառի ցավը։ Ես մինչ օրս երկրպագում եմ քեզ, դու այն մարդ ես ում ուզում եմ ես նմանվել։

Աշխարհում միշտ բաց են եղել
Դռներս կրնկի վրա…
Ելնողին չեմ ասել՝ արի՛,
Մտնողին չեմ ասել՝ գնա՛։
Իմ ձեռքին ինչ որ ունեցել,
Բոլորը բաշխել եմ ձրի՝
Եվ հացի պատառը վերջին,
Եվ վերջին կաթիլը ջրի։
Բաշխել եմ եղածի չափով,
Չեմ ցրել, բաշխել եմ, մարդիկ…
Երբեմն բուռ-բուռ եմ բաշխել,
Երբեմն հատիկ առ հատիկ։
Բաշխել եմ կրակ ու կորով,
Ժպիտներ, ուժ ու ժամանակ,
Թե մեկից մի բան եմ խնայել,
Իմ ցավն եմ խնայել մենակ։
Բաշխել եմ ինչ որ աշխարհում
Տրվում է միայն մեկ անգամ,
Ու որքան առատ եմ բաշխել,
Դժգոհ եք եղել դուք այնքան։
Ասել եք, խոսել, բողոքել
Եվ անգամ նախանձել, որ կամ,
Կոչել եք դժկամ ու դժնի,
Ժլատ եք կոչել ինձ անգամ…
Առել եք և՛ բախտ, և՛ բաղձանք,
Եվ կյանքս ծվեն առ ծվեն,
Եվ ինձնից առածի տեղակ
Հոգսեր ու ցավեր եք տվել։
Որքան էլ ինձնից հեռացել,
Դուք ինձ միշտ եղել եք մոտիկ,
Մարդիկ, ինձ շատ եք չարչարել,
Բայց էլի դուք լավն եք, մարդիկ։
Բայց էլի դուք լավն եք, մարդիկ,
Ասում եմ որերորդ անգամ,
Առանց ձեզ ոչ միայն ապրել,
Ես մեռնել չեմ կարող անգամ։

Գիտես ես էլ եմ ստեղծագործում։ Ճիշտ է քո գլուխգործոցներին չի հասնի, բայց դե փորձում եմ կատարելագործել տաղանդս։ Գրում եմ դեռ մանկուց և տարեց տարի ինքս ինձ ավելի եմ բարելավում։ Կցանկանայ որ ընթերցես և կիսվես քո կարծիքով խորհուրդներ տաս, որ մի օր էլ ես քեզ պես դառնամ։ Հիացնեմ այս աշխարհում բոլորին, բոլորի շուրթերից դուրս գան իմ բանաստեղծությունները, և հիանան ինձնով այն պես ինչպես որ ես եմ քեզնով հիանում։

Կյանքը գիրք է


Մենք ամենքս գիրք ենք
Յուրաքանչյուրս յուրահատուկ
միակը այս աշխարհում
Հաճախ գրքի սկիզբը շատ կարճ է լինում
Քանզի մանկությունից շատ քիչ բան ենք հիշում
Առօրյան մի 2 բառով է բնութագրվում
Իսկ իրադարձությունները հաճախ 10 և ավելի էջեր են ներկում
Հաճախ է լինում երբ գրելուց կանգ ենք առնում
Գրիչը փոխանցում մեծերից մեկին
Որ մեր սխալը ուղի,
կամ էլ գրի այնպիսի բան
Որն ամբողջ կյանքի ընթացքում մեզ կփրկի
Գրքի վերջում լավ մքացրած կգրենք Սխալները
Որ աչքերներս տեսնի
ԵՒ այլևս նման բան չանենք
Մի առանձին սյունակ կպահենք խորհուրդներին
որոնք գրել են մեր մեծերը,
Կապ չունի ծնող լինի թե պապը թե տատը
Կարաևորը հարազատ
Որ մինչև հոգուդ հեռավոր ծայրերը վստահ ես իրեն
Որ վստահ լինես երբեք քո վատը նա չուզելու վրա
Որ վստահ լինես
Որ դանակը չխրի մեջքիցդ և չհեռանա
գրքումնդ մի մեծ վիպակ գրելով
Դու ծածկում ես ամեն ինչ
ԵՒ սավառնում երկնքով

Արտիստը

Ողջույն, այս ամսում կարդացել եմ մի քանի պատմվածք, որոնցից մեկը Արտիսը պատմվածքն էր։

Ընտ ինձ այն շատ հուզիչ պատմվածք էր, այն բնութագրում էր մի տղայի անկեղծ սերը, որն և՛ բարդացրեց, և՛ կործանեց տղայի կյանքը։ Նա հանուն սիրո զոհաբերեց ինքն իրեն։ Նա օրեց օր աշխատում էր, հավաքում գումար, այդ ամենը ,միայն իր սրտում թաքցրած մարդու համար՝ իր Լուիզայի։ Ես այն պատմվածքը կարդալիս կլանվեցի մեջը, ամեն ինչ այնքան սրտիս մոտ էի ընդունում, այնքան տխրեցի, երբ նրա այդքան արած աշխատանքն իզուր եղավ։ Լևոնի կյանքի մեկ րոպեն գողացավ նրա կյանքի մեծ սիրուն։ Ես կարծում եմ, որ Լևոնն իր կյանքին հրաժեշտ տալուց առաջ խորհում էր իր Լուիզայի մասին, նրա ապարդյուն քայլերի մասին։

Լևոնի այդքան ժամանակ տածած սերը։ Լևոնը թույլ գտնվեց, նա պետք էր փորձել դասավորել իր կյանքը առանց Լուիզա, բայց չկարողացավ։ Կարծում եմ հեղինակը Լևոնի ինքնասպան լինելու փաստով ուզում էր, ընթերցողին ցույց տալ թե որքան մեծ էր։

Առավոտը զարթնեցի մի անսովոր ծանրություն սրտիս վրա: Շտապով խմելով մի բաժակ թեյ, գնացի վերև: Լևոնը տանը չէր: Ալմաստն ասաց, թե գիշերը անկողին պառկելուց առաջ, տվել է հիսուն ռուբլի և համբուրվել հետը, թե գրեթե ամբողջ գիշերը նստած է եղել գրասեղանի քով, գրել է, ջնջել, պատռել: Առավոտը կրկին համբուրվել է նրա հետ և դուրս գնացել, տանը թողնելով կիթառը, որ ամեն օր հետը տանում էր:

Այս հատվածը ընթերցելիս շատ լարված էի, որքան հնարավոր էր ուզում էի արագ ընթերցել, որ հասկանայի թե որտեղէ, և ինչ է պատահել մեր Լևոնին։

Ահա այն դրվագը որը նկարագրում էր պատանի Լևոնին։

Մոտ 16—17 տարեկան մի պատանի էր, նիհար, գունատ դեմքով, կուրծքը փոքր—ինչ ներս ընկած: Հագած էր մուգ կապտագույն գոտևոր, կարճ բաճկոն, որի կուրծքը զարդարված էր ասրյա խաչաձև ծոպերով և նույն գույնի նեղ վարտիք: Ձեռքին բռնած էր մի կակուղ կանաչագույն գլխարկ` փետուրով զարդարված, նման այն գլխարկներին, որ դնում են թափառաշրջիկ հույն անդրիավաճառները կամ իտալացի երաժիշտները: Նրա դեմքի գծերը կանոնավոր էին ու նուրբ, աչքերն ունեին ինչ—որ մելամաղձիկ արտահայտություն: Դա այն երջանիկ դեմքերից էր, որոնք հենց առաջին հայացքով մարդու սրտում շարժում են համակրության զգացում:

Անծանոթ բառեր՝

կակուղ — 1. Սակավ լինելը:
2. Պակասություն:
3. Նվազություն:

գոտևոր — 1. Գոտի կրող, գոտի կապած:
2. (փոխաբերական) Գոտի՝ կապ ունեցող:
3. (փոխաբերական) Շրջագծի մեջ առնված, շրջանաձև եզերված:

սակավություն — 1. Սակավ լինելը:
2. Պակասություն:
3. Նվազություն:

Թարգմանություն

Շատ շնորհակալ եմ պարոն խոսնակ։ Շնորհակալություն Կոնգրեսի մեր պատվիրակությանը հյուրընկալելու և մեր երկու երկրների և մեր երկու խորհրդարանների միջև գործընկերությունն ամրապնդելու ձեր հանձնառության համար: Շնորհակալություն շեշտելու համար, որ մեր այցի շատ կարևոր մասը մեր շփումը շարունակելն էր։

Ինձ համար պատիվ էր այս տարվա սկզբին հյուրընկալել խոսնակին Միացյալ Նահանգների Կապիտոլիումում, որտեղ մենք քննարկեցինք Հայաստանում ժողովրդավարության և անվտանգության զարգացմանն առնչվող հարցեր: Այսօր Պատվո շքանշանով պարգեւատրվելն ինձ համար արտոնություն էր, որը ես գնահատում եմ: Դա տեղի ունեցավ թանգարանում։

Այժմ մեծ պատիվ է լինել Ներկայացուցիչների պալատի առաջին նախագահը ամենաբարձրաստիճան ամերիկացին, ով այցելել է Հայաստան, մեկնել Հայաստան, որտեղ մենք շարունակում ենք մեր երկխոսությունը: Մենք պարզապես շատ արդյունավետ հանդիպում ունեցանք, որը մեր երկխոսությունը ցույց տվեց մեր հանձնառությունը, նվիրվածությունը Միացյալ Նահանգների Կոնգրեսին առաջ մղելու անվտանգությունը, տնտեսական զարգացումը, ժողովրդավարական ինստիտուտներում Հայաստանում և տարածաշրջանում:

Մենք հպարտությամբ քննարկեցինք, որ Կոնգրեսը առաջնորդում է Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հարցում ԱՄՆ-ի պաշտոնական ապահովման ճանապարհը, ինչը մենք արեցինք օրենսդրությամբ 2019 թվականին, և որը նախագահ Բայդենը պաշտոնապես հայտարարեց անցյալ տարի: Մենք երկար ժամանակ փորձում էինք դա անել երկկուսակցական ճանապարհով՝ Կոնգրեսի երկու պալատներում։ Եվ վերջապես մենք ունենք նախագահ, ով ասաց, որ կստորագրի Հայոց ցեղասպանության բանաձեւը։ Մենք շնորհակալ ենք նախագահին դա անելու և վարչապետին այս տարի մասնակցելու Ժողովրդավարության գագաթնաժողովին հրավիրելու։

Աղբյուր

ՎԻԼՅԱՄ ՍԱՐՈՅԱՆ «ԲԱՆ ՈՒՆԵՄ ԱՍԵԼՈՒ»

Մենք յուրաքանչյուրս էլ ունենք մի բան, որի մասին մյուսն է երազում։ Մենք դա չենք նկատում, և միայն ավելին ենք ուզում։ Իրոք որ մարդիք ագահ են։ ընթերցելով այս հոտվածը հասկացա, թե որքան հարուստ եմ ես, որ ունեմ և հիասքանչ ծնողներ, և ընկերներ, ունեմ այն ինչ կյանքը ոչ բոլորին է տրամադրում։

Ձմեռ պապը բոլորիս համար էլ, եղել է հրաշք, ես ինքս էլ հավատում էի, և հիշում եմ թե ինչ ուրախությամբ էի սպասում նոր տարուն։ Ձմեռ պապը մեզ բոլորիս էլ հույս է տալիս և շատ հաճախ կոտրում երեխաներին։ Ինչու են նրանց միշտ հարցնում <<Ինչ կցանկանայիք>> եթե բոլոր դեպքերում էլ տալու եք այն մի բուռ անհամ կոնֆետները, որոնք մեր կոտրված հոգին ոչ մի ձև չեն միացնում։

Եթե երբևէ ցանկանում եք երջանիկ լինել, դուք  պետք  է  սկսեք  այդ   մեծ  գործն  այսօրվանից:

Ռեյ Բրեդբերի

Ռեյ Բրեդբերին ծնվել է 1920 թվականի օգոստոսի 22-ին ԱՄՆ-ի Իլինոյս նահանգի Ուոկիգան քաղաքում, Մարի Էսթեր Մոբերգի և Լեոնարդ Սփոլդինգ Բրեդբերիի ընտանիքում։ Երկրորդ անունը՝ Դուգլաս, նա ստացել է ի պատիվ հայտնի դերասան Դուգլաս Ֆերբենկսի։ Մանուկ հասակում Ուոկիգանում Բրեդբերին շրջապատված է եղել մեծ ընտանիքով։ Երբ նա փոքր էր, նրա մորաքույրը հեքիաթներ էր կարդում, որոնք հիմք են հանդիսացել գրողի աշխատանքների համար։ Բրեդբերին իր գեղարվեստական գործերում իր հարազատ Ուոկիգանը դարձնում է «Կանաչ քաղաք»։

Հետաքրքիր փաստեր

1. Առաջին գրական փորձը 12 տարեկանում էր: Բրեդբերին հիացած էր Էդգար Բարոուզի «Մարսի հաղթական հերոսը» վեպով: Կարդացել էր առաջին հատորն ու սպասում էր երկրորդին: Բայց ոչ թե վեպի լույս տեսնելուն, այն վաղուց էր տպագրվել, այլ շատ աղքատ էին ու գիրք գնելու գումար հայթայթելուն: Ստիպված գործի դրեց երևակայությունն ու ինքը հորինեց շարունակությունը վեպի: Ահա թե որտեղից ծագեց միտքը գրելու «Մարսյան քրոնիկները»:

2. Դպրոցական էր, երբ որոշեց, որ պետք է գրող դառնա ու որոշեց ամեն օր գրել ու գրում էր: Ամենաքիչը՝ 1000 բառ:

3. Դպրոցն ավարտելուց հետո՝ 1938-ին, Բրեդբերին գումար չուներ քոլեջում սովորելու համար: Նյու Յորք Թայմզի մի հարցազրույցում ասում է, որ ինքը չի հավատում քոլեջների ու համալսարանների տված կրթությանը և ասում էր, որ ինքը կրթություն է ստացել գրադարանում, ուր այցելում էր շաբաթական երեք օր տասը տարի շարունակ:

4. Դպրոցի ավարտականին նա ստիպված էր գնալ հանգուցյալ պապի կարկատած կոստյումով: Իսկ կարկատել էին փամփուշների կրակած տեղերը, երբ ավազակները հարձակվել էին ու սպանել պապին:

5. Նա հոյակապ հիշողություն ուներ և հիշում էր իր կյանքի ընթացքում տեղի ունեցած բոլոր դեպքերը, ընդհուպ մինչև պորտալարը կտրելը:

6. «Խատուտիկի գինին» գրեթե ինքնակենսագրական է, եղբայրների՝ Թոմի ու Դուգլասի կերպարների տակ թաքնված է հենց ինքը՝ Բրեդբերին:

7. Միակ հարազատ մարդը, ում կերպարը գրքերում չի օգտագործել, գրողի հայրն էր: Հոր մահվանից տարիներ անց միայն Բրեդբերին նրան կնվիրի իր պատմվածքների ժողովածուն՝ «Բուժիչ դեղ մելամաղձության դեմ»:

աղբյուր 1 2

Վահագն Դավթյան

Վահագն Դավթյանը հայ ժամանակակից բանաստեղծ է։ Ծնվել է 15.8.1922 թ. Արաբկիրում (Արևմտյան Հայաստան)։, Հայրենադարձվելով՝ 1932 թվականից ապրել է Երևանում՝ Արաբկիր թաղամասում։ Եղել է Հայաստանի մշակույթի վաստակավոր գործիչ (1970), թերթի խմբագիր։

Տպագրվել սկսել է 1935 թվականից: “Առաջին սեր” (1947), “Աշխարհի առավոտը” (1950) բանաստեղծությունների հավաքածուներում արտահայտված են Մեծ Հայրենական Պատերազմի մասնակցի հայրենասիրական զգացմունքները, սերը հարազատ հողի, բնության նկատմամբ:

Աղբյուր 1 2

Կոմիտաս


Կոմիտասը՝ Սողոմոն Գեւորգի Սողոմոնյանը, ծնվել է 1869 թվականի սեպտեմբերի 26-ին Անատոլիայի (Թուրքիա) Կուտինա (Քյոթահիա) քաղաքում։ Նրա հայրը՝ Գեւորգ Սողոմոնյանը, կոշկակար էր, բայց նաեւ երգեր էր հորինում եւ օժտված էր գեղեցիկ ձայնով։ Երաժշտական վառ ունակություններով աչքի էր ընկնում նաեւ կոմպոզիտորի մայրը՝ Թագուհին, որը գորգագործուհի էր։
Անուրախ ու զրկանքներով լի էր Կոմիտասի մանկությունը։ Նա կորցրել է մորը, երբ նույնիսկ մեկ տարեկան չէր։ Հոր զբաղվածության պատճառով երեխայի խնամքն իր վրա էր վերցրել տատը։ Յոթ տարեկանում Կոմիտասն ընդունվել է տեղի չորսամսյա դպրոցը, որն ավարտելուց հետո հայրը նրան ուղարկել Բուրսա՝ ուսումը շարունակելու։ Վերջինս Կոմիտասին չհաջողվեց, եւ չորս ամիս անց նա տուն դարձավ բոլորովին որբացած. վախճանվել էր հայրը, իսկ Սողոմոնն ընդամենը 11 տարեկան էր…
Նա հիանալի երգում էր, եւ պատահական չէր, որ Կուտինայում նրան անվանում էին «թափառական փոքրիկ երգիչ»։

1881 թվականին Կուտինայի վանահայր Գ.Դերձակյանը պետք է մեկներ Էջմիածին՝ եպիսկոպոս ձեռնադրվելու։ Կաթողիկոսի խնդրանքով նա իր հետ մի ձայնեղ որբ տղա պետք է տաներ՝ Էջմիածնի հոգեւոր ճեմարանում ուսանելու։ Քսան որբ երեխաներից ընտրվեց տասներկուամյա Սողոմոնը։
1890 թվականին Սողոմոնը ձեռնադրվեց սարկավագ։1893-ին նա ավարտեց ճեմարանը, ապա նրան շնորհվեց աբեղայի աստիճան եւ տրվեց 7-րդ դարի նշանավոր բանաստեղծ, շարականների հեղինակ Կոմիտաս կաթողիկոսի անունը։ Ճեմարանում Կոմիտասը նշանակվեց երաժշտության ուսուցիչ։